Üniversitemiz Fen Edebiyat Fakültesi Dekanlığınca organize edilen “Osmanlı Tarihi Söyleşileri” başlıklı konferansın ilk oturumu 17 Nisan 2014 Perşembe günü saat 10.00 da gerçekleştirildi.
Birminghan Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Rhoads Murphey’in konuşmacı olarak katıldığı etkinlik Fen Edebiyat Fakültesi Konferans Salonu’nda gerçekleştirildi.
Yaklaşık iki saat süren “Osmanlı’da Adalet” konulu konferansında Prof. Murphey; Osmanlı Devleti’ndeki adalet anlayışını örnekler vererek açıkladı.
Prof. Murphey konferansta; 1675 tarihli şikâyet defterinden, II. viyana kuşatması sırasında Macaristan’daki halkın desteğini sağlamak için beyanname yayınlanmasından bahsetti. Daha sonra Kanuni’nin 1535 yılında Bağdat Seferi sırasında Haleb’e gelince Divan kurup şikâyet dinlemesi ve bunun önemi üzerinde durdu. Narh ve ihtisap gibi uygulamaların da devletin adalet anlayışı ile ilgili olduğunu söyledi. Porf. Murphey’e göre İstanbul’da pazarlar teftiş edilir, narha uymayanlar cezalandırılırdı. Halkın “refahiyeti” önemliydi. 1695’te III. Mehmet tahta çıktığında ilk yaptığı iş “adaletname” yayınlamak olmuştur. Padişahların memleket gezilerine çıkmaları tebdil-i kıyafet gezmeleri adaletle alakalıydı. Bir yerde afet olmuşsa padişah vergi muafiyeti koyar, halktan beklentilerini azaltır, yardımlarda bulunurdu. Doğal afetlerde şehrin şenlenmesi için çok az fiyata gerekli maddeler temin edilirdi.
Prof. Murphey’e göre, Osmanlı yöneticilerinden biri II. Mahmut’a sunduğu ıslahat layihasında padişahın idarecilere güvenmemesini, idarecilerin kendi ceplerini doldurmaları niyetinde olacağını belirterek “nefsaniyet” ifadesini kullandığını belirtti. Büyük Selçuklu veziri Nizamülmülk de sultana aynı tavsiyelerde bulunmuştu. Bu sistemi padişah icat etmedi. Padişah azl, katl, müsaade tehdidiyle yöneticilerini adil olmaya zorlayabiliyordu. Osmanlı İmparatorluğu her zaman adalete önem vermiştir. Halkın isteğine çok önem veriliyordu. Balkanlarda demiryolu yapılması halkın bağımlılığının devamı, halkın memnuniyeti içindir. Din hürriyeti de verildi. Fatih devrinden imparatorluğun son dönemine kadar Osmanlı adalet anlayışı hiç değişmemiştir. Önemli olan halkın memnuniyeti ve adil bir yönetimdir. Osmanlı yönetimi her zaman şikâyet dinlemeye açıktı. Osmanlı Devleti’nin halk memnuniyeti ve refahiyeti anlayışı Osmanlı tarihi boyunca değişmemiştir. II. Mahmut’un “adli” unvanını alması çok önemlidir. Devletin tarih boyunca halkın memnuniyetine ve refahiyyetine çok önem verilmiştir.
Öğrencilerin yoğun katılımı ile gerçekleşen konferans sonunda konuk Prof. Rhoads Murphey öğrencilerin sorularını cevaplandırdı.
