Hitit Üniversitesinde, doğalgazın sıvı halde naklini çok daha düşük maliyetle mümkün kılacak sistemin geliştirilmesine yönelik proje hazırlandı. Çorum merkezli bir firma ile gerçekleştirilen işbirliği kapsamında hazırlanan projeye, TÜBİTAK tarafından da destek verilecek.
Hitit Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Kurtbaş’ın yürütücülüğünde hazırlanan ve TÜBİTAK 1001 Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı'na sunulan proje, kabul edildi.
Proje kapsamında, doğalgazın sıvılaştırılmasında kullanılan hava ısıtmalı kriyojenik evaporatörlere alternatif farklı kanatlı evaporatörler geliştirilmesi planlanıyor.
Prof. Dr. Kurtbaş, yaptığı açıklamada, dünyada doğalgazın taşınmasında ve kullanılmasında sıvılaştırma-gazlaştırma işleminin önemli bir süreç olduğunu belirterek, bu nedenle doğalgazın sıvı halinden gaz hale dönüşümü için kullanılan sistemin geliştirilmesine yönelik bilimsel çalışmalar yapıldığını söyledi.
Türkiye’de, endüstriyel boyutta sıvı doğalgazın gazlaştırılmasında kullanılan ısı değiştiricilerinin geliştirmesi üzerine ilk bilimsel çalışmanın Hitit Üniversitesi öncülüğünde yapılacağına işaret eden Prof. Dr. Kurtbaş, şunları kaydetti:
“Dünya yaşanan jeopolitik gelişmeler, enerji nakil hatlarında zaman zaman yaşanan sıkıntılar, sıvılaştırılmış doğalgazı daha da önemli hale getirdi. Doğalgazın sıvılaştırılması çok yüksek basınçlar altında ve soğutma yoluyla gerçekleştirilmektedir. Sıvı fazdaki doğalgazın hacminin gaz fazındaki doğalgazın hacminden yaklaşık 600 kat daha küçük olması, doğalgazın sıvı halde nakledilmesini kolaylaştırmaktadır. Yine sıvılaştırılmış doğalgaz, gaz istasyonlarında Hava Isıtmalı Kriyojenik Evaporatör (HIKE) vasıtasıyla buharlaştırılmaktadır. İşte dünyada bu işlemleri çok daha düşük maliyetle gerçekleştirme yönünde bir arayış var. Bu alanda yapılan çalışmalara ülkemizin yapmış olduğu katkı oldukça kısıtlıdır. Hitit Üniversitesi olarak, ilk kez biz bu alanda çalışma yapmış olacağız.”
Üniversite Sanayi İşbirliğiyle Yürütülüyor
Prof. Dr. Kurtbaş, Hitit Üniversitesinin ihtisaslaşma alanı olan “makine ve imalat teknolojileri” alanında, üniversite sanayi işbirliği modelini devreye alarak, Çorum’da faaliyet gösteren Cazgır A.Ş ile birlikte yürütecekleri projeye TÜBİTAK tarafından da 719 bin 800 liralık kaynak desteği verileceğini belirterek, şöyle devam etti:
“Hava Isıtmalı Kriyojenik Evaporatör (HIKE) üzerine üretici bir firma olan Cazgır A.Ş’nin ortaya koyduğu problemlere bağlı olarak bu proje fikri ortaya çıkmıştır. Cazgır Makine A.Ş., ülkemizde HİKE üretiminde en büyük potansiyele sahip firmadır. Bu firmanın da 225 bin liralık ürün desteği ile yapacağımız çalışma kapsamında, mevcut hava ısıtmalı kriyojenik evaporatörlere (HIKE) alternatif farklı kanatlı evaporatörler geliştirilerek incelenecektir. Hem ısı ve akışkan akışı hem de mekanik özelliklerinin kriyojenik şartlardaki davranışı araştırılacak. Elde edilen bulgulara göre, HİKE’lerin farklı ortam ve çalışma şartlarına göre optimum çalışma şartları belirlenerek bir yazılım geliştirilecektir. Böylece faklı iklim ve çalışma şartları için optimum HİKE tasarımı sağlanacak, endüstriyel üretimde üretim maliyetleri ve ihtiyaç fazlası üretim minimize edilecektir.”
Prof. Dr. Kurtbaş, 30 aylık sürede, 2024 yılında tamamlanması planlanan çalışmaların sonucunda, dünyanın hemen her kıtasında önemli bir pazar payı olan Cazgır Makine A.Ş’nin geliştirilecek ürün ile pazar payı ve rekabet yeteneğinin büyük oranda artacağını belirterek, “Bu proje ile hem bölgemize hem de ülke ekonomisine önemli katkımız olacak. Yeni geliştirilecek sistem ile firmamızın işletme verimi artırılırken, ülkemizin de bu alanda oluşan cari açığın kapatılmasına katkı sağlanmış olacak” diye konuştu.
